زیست شناسی

تاکنون برای این قارچ ، میزبان واسط در دنیا شناخته نشده است. زنگ زرد گندم زمستان را به صورت اوردیوسپور و میسیلیوم روی علف های هرز گندمیان ویا گندم های روییده شده از سال قبل گذرانده و با مساعد شدن شرایط محیطی به صورت همه جاگیر شیوع پیدا میکند. آلودگی ممکن است در پاییز و یا زمستان رخ بدهد. اوردیوسپورهای زنگ زرد پس از قرار گرفتن روی برگ در صورت وجود شبنم و آب آزاد جوانه زده و لوله تندش آن از طریق روزنه به داخل برگ نفوذ میکند. ریسه های قارچ در داخل برگ رشد کرده و از طریق تولید اندام مکنده با مواد داخل سلول تماس برقرار می کند و بالاخره با توسعه ریسه در فضای بین سلولی کلنی جدید قارچ، جوش ها و اوردیوسپورهای قارچ تشکیل می شود.

عوامل محیطی مساعد برای شیوع این بیماری رطوبت نسبی حدود 70 درصد و دمای مناسب (12 درجه سانتی گراد)، وجود علف های هرز گندمیان و ارقام حساس می باشد. بعد از برداشت گندم در اوایل تابستان، زنگ زرد می تواند روی گندم های مزارع دیر کاشت واقع در مناطق مرتفع، گندم های خودروی حاصل از ریزش بذر در موقع برداشت یا روی علف های هرز خانواده گندمیان به حالت فعال باقی مانده و در پاییز اوردیوسپورهای آن توسط باد روی گیاهچه های جدیدگندم منتقل شود. اگر در این زمان درجه حرارت، رطوبت و بارندگی برای جوان زنی و نفوذ اوردیوسپورهای قارچ فراهم باشد، اولین آلودگی بطور پراکنده در مزارع ایجاد می شود.

هر چه درجه حرارت و رطوبت در طول تابستان کمتر باشداسپورزایی زنگ بیشتر و آلودگی پاییزه افزایش پیدا می کند. بعد از انجام آلودگی در گیاهچه گندم بسته به شرایط جوی و قبل از شروع سرمای زمستان فعالیت زنگ متفاوت خواهد بود. در صورت وجود آب و هوای ملایم برای مدت نسبتا طولانی زنگ به رشد خود ادامه داده و حتی اوردیوسپورها روی برگ تشکیل می شود. هر چه درجه حرارت از دمای مناسب فاصله داشته و کمتر باشد، زمان آلودگی تا ظهور اودیوسپور طولانی تر می شود. جوش های در حال اسپورزایی می توانند تا 4 درجه سانتی گراد زیر صفر را تحمل کنند ولی در درجات حرارت پایین تر از بین می روند.

پوشش برف می تواند در زنده ماندن و بقای قرچ نقش مهمی داشته باشد. درجه حرارت در زمستان نقش عمده ای در شیوع و توسعه اپیدمی در بهار ایفا می نماید. هر چه درجه حرارت در طول ماه های زمستان پایین تر و مدت سرما طولانی تر باشد، بروز و توسعه آلودگی کندتر، میزان تولید اسپور برای ایجاد آلودگی های اولیه بهاره کمتر و در نتیجه شروع آلودگی های بهاره دیرتر و سرعت پیشرفت بیماری کندتر خواهد بود.

نحوه خسارت

آلودگی برگهای پایینی به نسبت برگهای بالایی تاثیر کمتری در کاهش محصول دارد. حساس ترین مرحله رشد گیاه، مرحله ظهور برگ پرچم و متورم شدن غلاف و مرحله تشکیل خوشه می باشد. هر چه آلودگی برگ پرچم بیشتر باشد میزان خسارت وارده به محصول بیشتر خواهد بود.

مدیریت تلفیقی

بیماری رهکارهای موثر در کنترل بیماری زنگ زرد گندم عبارت است از کشت ارقام مقاوم و یا متحمل، از بین بردن علف های هرز گندمیان، استفاده بهینه از کودهای ازته، از بین بردن کانونهای اولیه آلودگی و در صورت بروز اپیدمی، یکبار سمپاشی در مرحله تورم خوشه. قارچ کشهای تکتو، تیلت و ایمپکت به مقدار 0.5 لیتر در هکتار و قارچ کش فولیکور به مقدار 1 لیتر در هکتار برای سمپاشی توصیه شده است.

• شرایط محیطی مساعد برای شیوع بیماری زنگ زرد عبارتند از رطوبت و دمای هوا. هرگاه رطوبت نسبی هوا 70% و دما نیز حدود 12 درجه سانتی گراد باشد این بیماری شیوع می یابد.
• شرایط برای اپیدمی شدن این بیماری عبارتست از زمستان ملایم، دمای هوای بهاره حدود 12 تا 15 درجه سانتی گراد و رطوبت نسبی بالای 70%
• هرگاه درجه حرارت به مدت 5 روز متوالی بین 12 تا 15 درجه سانتیگراد و رطوبت نسبی نیز 70% باشد باید منتظر شیوع این بیماری بوده و برای سمپاشی آماده شد.
• مهمترین شاخص برای مبارزه با این بیماری آلوده شدن برگ پرچم می باشد. هرگاه 5% سطح برگ پرچم به این بیماری آلوده شود و یا 10% برگ های پایینی آلوده شوندباید اقدام به سمپاشی نمود.
• جهت مبارزه با این بیماری سموم زیر توصیه می شود:
• 1- سم آلتو (Cyproconazole) به مقدار 0.5 لیتر برای هر هکتار
• 2- سم تیلت (Propiconaole) به مقدار 0.8 لیتر برای هر هکتار
• 3- سم فولیکور (Tebuconazole) به مقدار 1 لیتر برای هر هکتار