چاودار یا گندم سیاه (به انگلیسی: Secale) با نام علمی «Secalemontanum»، گیاهی از خانواده گندمیان (Poaceae) است. بیشتر چاودار‌های زراعی دیپلوئید بوده و انواع تتراپلوئید و دیپلوئید روزبلندشان نیز موجود می‌باشد. این گیاه دگرگشن بوده و مقاوم‌ترین غله نسبت به سرما است. در فرهنگ لغت دهخدا از این گیاه این گونه نام برده شده‌است: «چودار. چودر. ويبگ. گياهی هرزه که در غله‌زار رويد و دانه آن چون گندمی لاغر و کشيده است. قسمی گندم وحشی. نوعی از حبوبات که در ميان گندم و جو پيدا آيد. و رجوع به چودار شود.»^[۱] و نیز در لغت نامه دکتر معین اینگونه یاد شده‌است: «گياهی از نوع غلات كه ارتفاعش تا دو متر هم می‌رسد.خوشه‌های دراز و برگ های پهن دارد. بيشتر در زمين‌های خشک و آهكی می‌رويد، دانه‌هايش برای تهيه آرد و نان به كار می‌رود.»

خصوصيات گياهی:

چاودار گیاهی است بسیار خودعقیم و بنابراین دگرگشن. اغلب چاودارهای زراعی دیپلوئید هستند ۲n=۱۴ و زراعت چاودارهای تتراپلوئید نیز در سطح محدودی در اروپا متداول است. چاودار زراعی یک گیاه یکساله دیپلوئید روزبلند می‌باشد.

سنبله

دارای سنبله دراز مرکب از سنبلک‌هاست (بلندتر و باریکتر از گندم) و روی هر سنبله فرعی ۳ گل وجود دارد.

ريشه

سیستم ریشه‌ای چاودار بسیار انبوه و گسترده تر از گندم می‌باشد و به همین جهت از آب بهتر استفاده می‌کند.

ریشک

ریشک دراز نازک برسی گرد و زبر است.

ظاهر چاودار

چاودار از نظر شکل مابین گندم و یولاف است.رنگ کدر خاک آلود دارد.فاقد پوسته (هال) می باشد.^[۳]

 سازگاری:

چاودار مقاومترین غله به سرماست و با شرایط آب و هوایی نامساعد و خاک‌های فقیر غیرحاصلخیز و شنی سازگاری نشان می‌دهد.

حرارت

حداقل دما برای جوانه زنی چاودار ۳ تا ۵ درجه سانتیگراد است.

نيازهای غذایی:

ازت آمونیاکی مطلوب ترین فرم ازت جهت چاودار است.

بقیه در ادامه مطلب